شجاعت لازم برای اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا وجود نداشته است / بازدهی مناسب بانک‌های اسلامی

یک کارشناس مسائل پولی و بانکی گفت: در بانکداری اسلامی تفاوت‌هایی با وضعیت کنونی ما که قانون عملیات بانکی بدون ربا در حال اجراست، وجود دارد، لذا امیدوارم مجلس کنونی بعد از حدود چهار دهه بتواند ما را به سمت بانکداری اسلامی سوق دهد، چرا که قرار بود این قانون به صورت موقتی اجرایی شود اما تاکنون کسی جرئت تغییر آن را نداشته است.

سیدرضا ابراهیمی، عضو اسبق هیئت مدیره بانک‌ تجارت و نایب ‌رئیس اسبق هیئت مدیره بانک توسعه تعاون، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره افزایش مجدد نرخ سود بانکی از سوی شورای پول و اعتبار اظهار کرد: نرخ سود بانکی همواره از جمله متغیرهایی است که نقشی اساسی در تنظیم اقتصادی کشورها دارد؛ نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی رابطه اساسی و مستقیم با یکدیگر دارند. براساس قانون عملیات بانکی بدون ربا، بانک‎ها باید سپرده‌ها را از مردم جمع کرده و از طریق اعطای تسهیلات جهت حمایت از تولید به کار ‌گیرند.

اثرات نرخ سود بر تولید و سرمایه ‎گذاری

وی ادامه داد: در واقع بانک واسطه وجوه و سپرده و تسهیلات است و این نقش را نیز شورای پول و اعتبار بر عهده دارد که در مقاطع مختلف از طریق کاهش یا افزایش نرخ سود بانکی برای تجمیع سپرده‌ها استفاده ‎کند تا بتواند آنها را به سمت تولید هدایت کند اما پائین بودن نرخ سود سپرده‎های بانکی و مقایسه آن با نرخ تورم، رغبت سپرده‌گذاران برای سپرده‌گذاری در بانک را کم می‌کند و متأسفانه به سمت معاملاتی حرکت می‎کنند که تعادل اقتصاد کشور را به هم می‎زند. از سوی دیگر افزایش بی‎رویه سود سپرده‌های بانکی اثر منفی بر رونق سرمایه‌گذاری و تولید دارد که باید به این نکته نیز توجه کرد.

در بانکداری اسلامی نرخ سود به صورت ثابت تعیین نمی‌شود بلکه سپرده‌گذار، پول خود را نزد بانک به عنوان امین می‌گذارد و از وی می‌خواهد در تولید سرمایه‌گذاری کند و سود را به صاحب سپرده برگرداند و خود بانک درصد اندکی حق‌الوکاله بگیرد

این کارشناس مسائل پولی و بانکی یادآور شد: بنابراین تصمیم در مورد تعادل نرخ سود سپرده‌ها در شرایط کنونی بسیار مهم است. این مشکل با آزمون و خطا هم حل‌شدنی نیست بلکه باید به صورت علمی در این زمینه عمل کرد که با عنایت به تحریم‌های اقتصادی انجام شده علیه کشورمان، این کار تقریباً سخت و طاقت فرساست و عدم تصمیمات صحیح در این زمینه می‌تواند منجر به رونق دلالی و سفته‌بازی در اقتصاد کشور شود.

اهداف بانک مرکزی از افزایش نرخ سود بانکی

نایب‌رئیس اسبق هیئت مدیره بانک توسعه تعاون بیان کرد: شورای پول و اعتبار در هزار و دویست و نود و هفتمین جلسه خود که روز سه‌شنبه ۲۴ تیرماه برگزار شد، نرخ سود سپرده‎های سرمایه‎گذاری کوتاه مدت را به ۱۰ درصد، سپرده سرمايه‌گذاری کوتاه مدت ويژه سه‌ماهه را به ۱۲ درصد، سپرده سرمايه‌گذاری کوتاه مدت ويژه شش ماهه را به ۱۴ درصد، سپرده سرمايه‌گذاری با سررسيد يک سال را به ۱۶ درصد و سپرده سرمايه‌گذاری با سررسيد دو سال را به ۱۸ درصد افزایش داد؛ به عبارتی روی هر کدام از این موارد، یک تا دو درصد افزایش نرخ سود گذاشت.

ابراهیمی تصریح کرد: هدف بانک مرکزی از این اقدام نیز بازگرداندن تعادل منابع بین بازار سرمایه و سیستم بانکی است تا این رابطه میان بورس و بانک برقرار شود. البته باید گفت که الان افزایش سپرده به نفع سیستم بانکی نیست، چراکه در گذشته که نرخ سود سپرده‎ها کاهش یافت علی‌رغم اینکه دولت سپرده‌ها را به سمت بورس هدایت کرد و باعث رشد بورس شد برای بانک‌ها هم اتفاق خوبی افتاد و تراز آنها مثبت شد و برخی از بانک‌ها از زیان خارج شدند چراکه نرخ سپرده کاهش یافت اما کسی نرخ تسهیلات را پائین نیاورده بود لذا در مجموع وضعیت بانک‌ها مناسب‌تر شد.

وضعیت بانکداری ما با بانکداری اسلامی متفاوت است

عضو اسبق هیئت‎مدیره بانک تجارت تأکید کرد: در حال حاضر دولت می‌خواهد به جامعه سپرده‌گذاران هشدار دهد و بگوید که ریسک بانک‌ها از بازار سرمایه کمتر است و با توجه به بالا رفتن نرخ سود، مردم می‌توانند دوباره سرمایه خود را به سمت سیستم بانکی ببرند. البته این تصمیم تأثیری بر وضعیت نقدینگی و تورم ندارد. یکی از فاکتورهای تورم، نقدینگی است اما این اقدام تأثیری بر افزایش نقدینگی ندارد چراکه صرفاً برخی از عناوین عوض می‌شود و پول‌ها از حسابی به حساب دیگری واریز می‌شود لذا نقدینگی و تورم افزایش نمی‌یابد. اتفاقاً همین مصوبه باعث شد تا بازار بورس در روز چهارشنبه گذشته وضعیت آرامی داشته و همانند روزها و هفته‌های قبل فراز و نشیب زیادی نداشته باشد.

این صاحب‌نظر مسائل پولی و بانکی در ادامه به وضعیت تعیین نرخ سود در بانکداری اسلامی پرداخت و اظهار کرد: در بانکداری اسلامی تفاوت‌هایی با وضعیت کنونی ما وجود دارد که قانون عملیات بانکی بدون ربا در حال اجرا شدن است. امیدوارم مجلس کنونی بعد از حدود چهار دهه بتواند ما را به سمت بانکداری اسلامی سوق دهد، چرا که قرار بود قانون عملیات بانکی بدون ربا به صورت موقتی اجرایی شود اما تاکنون کسی جرئت تغییر آن را نداشته است.

بازدهی بانکداری اسلامی از ربوی بیشتر است

نایب‌رئیس اسبق هیئت مدیره بانک توسعه تعاون تأکید کرد: در بانکداری اسلامی نرخ سود به صورت ثابت تعیین نمی‌شود بلکه سپرده‌گذار، پول خود را نزد بانک به عنوان امین می‌گذارد و از وی می‌خواهد در تولید سرمایه‌گذاری کند و سود را به صاحب سپرده برگرداند و خود بانک درصد اندکی حق‌الوکاله بگیرد. در این روش سپرده‌گذار در زیان بانک نیز شریک می‌شود. الان در انگلیس، بخشی از منابع یکی از بانک‌ها به صورت اسلامی عمل می‎کند و مسلمانان نیز از آن استقبال می‌کنند و تجربه هم نشان داده که سود آن از بانکداری ربوی بیشتر است.

ابراهیمی در پایان گفت: در کشور ما در بخش‌هایی که اهل تسنن ساکن هستند بسیاری از مردم پول خود را در بانک نمی‎گذارند یا می‌گویند باید در حساب‌های قرض‌الحسنه باشد. لذا معتقدم اگر بانکداری کشور اسلامی شود استقبال مردم بیشتر خواهد شد و سوء استفاده و اختلاس‌ها نیز قطعاً کاهش پیدا خواهد کرد.